لیزینگ اگرچه پدیدهای نوظهور نیست، اما در کشورهای در حال توسعه هنوز بهطور کامل در راستای تأمین مالی شرکتهای کوچک و متوسط بهکار گرفته نشده است. از جمله مزایای این راهکار میتوان به امکان استفاده از دارایی اجارهای بدون نیاز به اخذ مالکیت آنان اشاره کرد.
به گزارش پایگاه خبری بانکداری الکترونیک ،عدم نیاز به وثیقهگذاری و جلوگیری از انحراف منابع مالی از دیگر مزایای لیزینگ به شمار میروند. با وجود تفاوتهایی در شیوههای اجرایی لیزینگ در کشورهای مختلف، این روش بهعنوان یک مفهوم مشترک و کارآمد در تأمین مالی شناخته شده است. در ادامه به بررسی جوانب مختلف لیزینگ در ایران و جهان میپردازیم و آمارهایی را در این رابطه ارائه میکنیم.
لیزینگ در ایران
اقتصاد ایران در نیمه دوم قرن بیستم به سرعت رشد کرد و تا دهه 1970 این کشور تحولات قابل توجهی در زمینه صنعتی شدن و مدرنسازی اقتصادی داشت. این امر شامل توسعه بانکها، صنعت و فناوری بود که بخش عمدهای از آنها با استفاده از درآمدهای نفتی تأمین میشد.
شرکت لیزینگ ایران در سال 1975 توسط بانک فرانسوی Credit Lyonnais به همراه بانک اعتبار ایران تأسیس شد. پس از آن، شرکت لیزینگ آریا نیز توسط بانک توسعه صنعتی و معدنی ایران و بانک فرانسوی Societe Generale آغاز به کار کرد.
با این حال، به دنبال انقلاب اسلامی، این دو شرکت در سال 1978 تعطیل شدند و حدود 15 سال طول کشید تا یک شرکت لیزینگ خصوصی دوباره فعالیت خود را از سر بگیرد. در همین بازه زمانی، شرکت لیزینگ پارس نیز تأسیس شد.
بلافاصله پس از شروع هزاره جدید در سال 2001، خودروسازان وارد بازار لیزینگ شدند تا فروش خود را افزایش دهند. خودروسازان برتر کشور، ایرانخودرو و سایپا پیشتاز این حرکت بودند. برآورد میشود که در طی چند سال اخیر حدود 300 شرکت لیزینگ در ایران تأسیس شده است.
بررسی جوانب مختلف لیزینگ و رشد آن در داخل کشور
با رشد این صنعت و ورود مؤسسات اعتباری غیربانکی به بازار، بانک مرکزی ایران (CBI) مسئولیت نظارت بر بازارهای موازی پولی که میتوانستند با بانکها رقابت کنند را بر عهده گرفت. این بازارها شامل شرکتهای لیزینگ، شرکتهای کارگزاری بورس، شرکتهای معامله ارز و وامدهندگان خصوصی مرتبط با خیریهها میشدند.
پس از بررسی جوانب مختلف لیزینگ، برخی بر این باور بودند که 20 درصد از جریان نقدی کشور در دست موسسات فعال در حوزه لیزینگ است و نبود نظارت میتواند سیستم پولی کشور را مختل کند. به همین دلیل، قانون تنظیم بازار پول غیررسمی برای مقابله با بازارهای پولی و غیر بانکی تصویب شد. شرکتهای لیزینگ نیز به طور اجتنابناپذیر در این دسته قرار گرفتند.
موانع صنعت لیزینگ در ایران
صنعت لیزینگ در چند دهه گذشته با موانع زیادی روبهرو بوده است؛ از جمله سیاستهای سرکوب پولی و مالی بانک مرکزی، اختلافات بین شرکتهای لیزینگ، انحلال بسیاری از شرکتهای لیزینگ بخش خصوصی به دلیل عدم رعایت شرایط سختگیرانه عملیاتی که توسط بانک مرکزی تعیین شده بود، ورود شرکتهای واسطهای جدید به بازار خودرو و ادعاهای ارتباط این شرکتها با لیزینگها، تخلفات صنعتی و مهمتر از همه ناآشنایی بانک مرکزی با سازوکارهای نظارت بر صنعت لیزینگ.
به منظور رفع این چالشها، درخواستهایی برای ایجاد یک سازمان ملی قدرتمند به عنوان نماینده شرکتهای لیزینگ مطرح شد. این سازمان جدید تحت عنوان انجمن لیزینگ ملی ایران در مارس 2016 فعالیت خود را شروع کرد.
انجمن مذکور سیاستهایی را برای توسعه استراتژی صنعت لیزینگ در ایران اتخاذ کرد و اولین تأثیر اجرای این تصمیم، اتحاد و همبستگی تمام شرکتهای لیزینگ بود. تمامی شرکتهای لیزینگ رسمی و دارای مجوز عضو این انجمن هستند و جهت ایجاد یک تحول در صنعت لیزینگ ایران تمام تلاش خود را به کار گرفتهاند.
حجم بازار لیزینگ 2025 و نرخ رشد
طبق گزارش جهانی لیزینگ شرکت وایت کلارک که کشورهای مختلف را براساس حجم لیزینگ رتبهبندی میکند، ایران در رتبه 45 جهانی قرار دارد (در مقایسه با ترکیه که در رتبه 30 و مصر که در رتبه 46 قرار گرفته است). بر اساس آمارهای سال 2019 و بررسی جوانب مختلف لیزینگ، گروه وایت کلارک گزارش داده که حجم کل معاملات جدید لیزینگ در ایران معادل 0.75 میلیارد دلار بوده است، که نسبت به سال گذشته 13% کاهش را نشان میدهد، اما ایران از کشورهای صربستان (47) و یونان (48) پیشی گرفته است.
حجم جهانی بازار لیزینگ نیز در سالهای اخیر رشد چشمگیری داشته است. این بازار از 1895.83 میلیارد دلار در سال 2024 به 2084.78 میلیارد دلار در سال 2025 خواهد رسید که معادل نرخ رشد سالانه مرکب (CAGR) 10.0% است. این پیشرفت را میتوان به مواردی همچون رشد قوی بازارهای نوظهور، افزایش تقاضا از سوی صنعت هوافضا و دفاع، افزایش آگاهی مصرفکنندگان، رشد بازار خودروهای دست دوم، افزایش فعالیتهای ساخت و ساز مسکن و افزایش نفوذ اینترنت دانست.
پیشبینی رشد بازار و بررسی جوانب مختلف لیزینگ از نظر آماری
پیشبینی میشود که حجم بازار لیزینگ در سالهای آینده رشد قابل توجهی داشته باشد. این بازار تا سال 2029 به 3011.88 میلیارد دلار خواهد رسید که معادل نرخ رشد سالانه مرکب (CAGR) 9.6% است. مواردی همچون رشد جمعیت جهانی و شهری شدن، محبوبیت روزافزون خودروهای برقی، ظهور استارتاپها، رشد صنعت بهداشت و درمان، افزایش هزینههای زیرساختی و توسعه پروژههای زیرساختی بزرگ میتوانند بر این فرایند اثر بگذارند.
تمرکز اصلی صنعت لیزینگ در آینده بیشتر شامل مواردی همچون ارائه محصولات و خدمات از طریق پورتالهای آنلاین و اپلیکیشنهای موبایل، سرمایهگذاری در بخش تجهیزات پزشکی، استفاده از فناوری اینترنت اشیاء (IoT) برای مدیریت ناوگانهای مختلف در حوزه لیزینگ، سرمایهگذاری در تجهیزات و ماشینآلات دوستدار محیط زیست، ارائه خدمات اشتراک خودرو، ارائه خدمات اشتراکی، سرمایهگذاری در واقعیت مجازی یا واقعیت افزوده و سرمایهگذاری در فناوری دادههای کلان خواهد بود.
سخن پایانی
بررسی جوانب مختلف لیزینگ نشان میدهد که این حوزه در سالهای اخیر رشد چشمگیری داشته و پیشبینی میشود این روند ادامه یابد. با توجه به عوامل مختلفی همچون رشد بازارهای نوظهور، افزایش تقاضا در صنایع مختلف و توجه به فناوریهای نوین، انتظار میرود حجم بازار لیزینگ تا سال 2029 به بیش از 3 تریلیون دلار برسد. این رشد تحت تأثیر عواملی همچون شهری شدن، محبوبیت خودروهای برقی و سرمایهگذاری در پروژههای زیرساختی است. شرکتهای فعال در این زمینه باید بر استفاده از تکنولوژیهای جدید مانند اینترنت اشیاء، دادههای کلان و واقعیت افزوده تمرکز کنند تا سهم خود را در این بازار بهبود بخشند.
کلمه کلیدی: بررسی جوانب مختلف لیزینگ
منابع:
https://www.thebusinessresearchcompany.com/report/leasing-global-market-report
https://www.leasinglife.com/features/how-leasing-came-to-iran/?cf-view
https://jme.mbri.ac.ir/files/site1/user_files_10c681/admin_t-A-10-25-17-a1c751e.pdf
دیدگاه شما چیست؟